Mavi bir gökyüzünü veya güzel bir ufuk çizgisini bulanıklaştıran pus, PM2,5 adı verilen ufak parçacıklardan kaynaklanıyor. PM2,5, genelde kirlilikten kaynaklanan ve 2,5 mikrondan daha küçük olan madde parçacıklarını tarif ediyor. PM2,5 maddeler, mikroskobik boyutlarına karşın her yıl 4 milyondan fazla erken ölümden sorumlu. Japon araştırmacıların öncülüğünde yürütülen ve Nature Communications bülteninde yayımlanan yeni bir çalışmada, dünyanın en büyük ekonomilerindeki tüketimden kaynaklanan hava kirliliğinin söz konusu ölümlerin yarısına yol açtığı gösteriliyor.
PM2,5 maddeleri bu kadar tehlikeli yapan şey, çok küçük olan boyutları. Kolaylıkla solunabilen bu maddeler, akciğerlerin içerisinde birikiyor ve burada kanser ile diğer ölümcül hastalıkların oluşma tehlikesini ciddi biçimde artırıyorlar. Fakat PM2,5’a özellikle maruz kalan ve erken ölenler fakirler oluyor.
Japonya Ulusal Çevre Araştırmaları Enstitüsünde Madde Akışı Yenilik Araştırma Programının araştırma başkanı ve çalışmanın baş yazarlarından biri olan Dr. Keisuke Nansai, “Çoğu ölüm gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşiyor” diyor. “Uluslararası eşgüdüm sağlanmazsa, durum daha da kötüye gidecek.”
Çoğu ülke PM2,5 seviyelerine katkıda bulunduğunu kabul etse de, bu katkının ve dolayısıyla ekonomik sorumluluklarının ne kadar olduğu konusunda pek mutabakat sağlanmış değil. Özellikle de tüketimin sebep olduğu PM2,5 miktarının ölçümü, fabrikalar ile arabaların doğrudan ürettiği PM2,5’ye göre çok daha zor.
Nansai’ye göre bu, cevaplanması gereken hayati bir soru. İlk olarak üreten ülkeyi etkileyen ve sonrasında sınır ötesine yayılarak komşu ülkelere giden doğrudan üretimin aksine, tüketimin sebep olduğu PM2,5 uzak ülkelerden çıkabilir ve tüketen ülkede önemsiz etkiler yaratabilir.
“Üretimden çıkan yayılım biçimindeki kirlilik, komşu ülkelerde ortak PM2,5 azaltma önlemlerinin uygulanmasına dönük bir motivasyon meydana getiriyor. Coğrafi bakımdan uzak olan ülkelerde böyle bir eşgüdüm olası değil” diyor Nansai.
Bulgulara göre PM2,5 kaynaklı erken ölümlerin kurbanları çoğunlukla yaşlılar. Fakat tüketimden kaynaklanan PM2,5’tan endişe verici derecede etkilenen başka bir grup daha var. “G20 ülkelerindeki tüketimin, dünya çapında 78.000 bebeğin (0-5 yaş) erken ölümünden sorumlu olduğunu bulduk” diyor Nansai.
Kaynak: Japonya Ulusal Çevre Araştırmaları Enstitüsü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
