Bir gök taşı atmosferden savrulup Dünya’ya çarptığında; bu şiddetli darbe, iniş bölgesinde bulunan mineralleri nasıl değiştiriyor? Bu uç noktadaki çarpışmaların meydana getirdiği kısa ömürlü kimyasal fazlar, gezegenin derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınç koşullarında var olan minerallere dair neler söyleyebilir?
Carnegie Mellon Üniversitesi’nde çalışan Sally June Tracy’nin önderliğinde yürütülen ve bugün yayımlanan yeni bir çalışmada, şok sıkıştırması altındaki silika minerali kuvarsın kristal yapısı incelenmiş. Araştırma, her yerde bulunan bu maddenin, böylesi aşırı koşullar altında nasıl davrandığına yönelik uzun süredir devam eden varsayımlara meydan okuyor.
“Kuvars, Dünya’nın kabuğunda en bol bulunan minerallerden biri ve çok sayıda farklı kaya tipinde bulunuyor” diye açıklıyor Tracy. “Laboratuvarda, bir gök taşı çarpmasını taklit edebiliyor ve neler olduğunu görebiliyoruz.”
Tracy ve meslektaşları, kuvars örneklerine atılan cisimleri son derece yüksek hızlara çıkaran top benzeri özel bir gaz tabancası kullanmış (bir tüfekten atılan kurşundan birkaç kat daha hızlı). Özel X-Işını aletleri kullanılarak, çarpışmadan sonra saniyenin milyonda birinden kısa sürede oluşan maddenin kristal yapısı ayırt edilmiş.
Tracy ve takımı, beklentilerin tersine; normal atmosfer basıncından 300.000 kat daha yüksek dinamik bir şoka maruz kalan kuvarsın yeni ve düzensiz bir kristal faza geçtiğini, yapısının ise tam kristal stişovit ile tam düzensiz cam arasında bir yerde olduğunu göstermiş. Fakat bu yeni yapı, yoğun basınç patlaması geçene kadar devam etmiş.
Carnegie Bilim Enstitüsü. Ç: O.
