DAVID NIELD
İnsan vücudu ne kadar zorlanabilir? Bu soru belki de, 5 kilometrelik bir koşuda veya sabah erken saatte yaptığınız bir jimnastik seansında kendinize sorduğunuz bir şeydir. Ancak, yapılan yeni bir çalışmaya göre insanların dayanıklılığının kesin bir sınırı varmış; bu sınırın ötesine geçildiğinde ise vücutlarımız bozunmaya başlıyormuş.
Uzun dönemli seviyede güç harcandığı zaman, hangi seviyede antrenman yaparsanız yapın; bu limit, bazal metabolizma hızının 2.5 katı kalori yakmaya eşdeğermiş. Bu sınırın ötesinde ise vücutlarımız, motorları çalışır halde tutmak için aslında kendi dokuları ve yağ depoları ile beslenmeye başlıyormuş.
Sınırlarımızı hesaplamak isteyen bir grup araştırmacı, çeşitli dayanıklılık egzersizlerinden ve yaşamdaki bazı olaylardan toplanan verileri analiz etmiş. Bunlar arasında; Birleşik Devletler’de bir kıyıdan öteki kıyıya kadar yapılan 4.957 kilometrelik bir ultra maraton ile insan vücudunun hamilelik sırasındaki ihtiyaçları yer alıyormuş.
ABD’nin Kuzey Karolina eyaletindeki Duke Üniversitesi’nde çalışan evrimsel antropolog ve takım üyesi Herman Pontzer, “Bu değer, insanlar için mümkün olan sınırları belirliyor” diyor.
“Bağırsaklarımızda her gün etkili bir şekilde emilebilecek kalori miktarının bir sınırı var.”
Çalışmanın bir parçasını da, ABD’deki Race Across the USA yarışında yarışan altı yarışmacının harcadığı enerjinin takip edilmesi oluşturuyormuş. Söz konusu yarış, koşucuların her hafta altı maraton tamamladığı ve toplamda beş ay süren zorlu bir etkinlikmiş. Araştırmacılar ayrıca Tour de France, Kuzey Kutbu’na yapılan seferler ve diğer etkinlikler üzerine daha önce yayınlanmış verilere de bakmışlar.
Dört farklı efor tipinin hepsinde de, L biçimindeki eğri dikkat çekiyormuş. Kısa hamlelerde, dinlenme halindeki metabolik hızımızdan pek çok kat daha fazla enerji harcayabilsek de (örneğin bir tek maratonda 15.6 kata, profesyonel bir bisiklet etkinliğinde 4.9 kata veya hamilelikte 2.2 kata kadar); nihayetinde bu 2.5 katlık sınır devreye giriyormuş.
BBC’den James Gallagher’a konuşan Pontzer şöyle söylüyor: “Birkaç günlüğüne gerçekten yoğun şeyler yapabilirsiniz fakat daha uzun süre dayanmak istiyorsanız, o zaman bunun seviyesini azaltmak zorundasınız. Her etkinliğe ait her veri noktası, insanların bu tahammül sınırına uyum sağlıyor.”
Çalışmaya katılmamış olan ve Harvard Üniversitesi’nde evrimsel biyolog olarak görev yapan Daniel Lieberman, Science bülteninden Michael Price’a şöyle söylüyor: “Bu harika bir veri. İnsan dayanıklılığının uç noktalarında sert bir sınır olduğunu gösteriyor.”
Görünüşe göre insan vücudu, sürdürülebilir bir sınırda kalmak amacıyla kalori yakma hızını düşürüyor ve böylelikle enerjinin yeniden doldurulabilmesini sağlıyormuş. Çalışmanın gösterdiğine göre bu durum kısa vadede mümkün oluyor, fakat sonunda vücutlarımız frene basmaya karar veriyor.
Araştırmanın öne sürdüğüne göre; sindirim sistemi, biyolojik darboğazlardan birini meydana getiriyor: Vücutlarımız bir noktada, besinleri enerjiye daha hızlı dönüştüremiyor.
Bu yeni bulgular; yüksek dayanıklılık gerektiren yarışmalar için alıştırma yapan sporcuların, bu 2.5 katlık tavan değerinin altında en iyi şekilde çalışma planı yapmaları için yardımcı olabilirmiş. Ancak araştırmacılar, bu değerin belli insanlar tarafından aşılamayacağını da söylememişler.
“O yüzden bence bu, seçkin dayanıklılık sporcuları için bir meydan okuma niteliği taşıyor. Bilim, hatalı olduğunuz kanıtlandığı zaman işler. Belki de birisi bir gün bu tavanı kırıp geçer ve bize neleri ıskaladığımızı gösterir” diyor Pontzer.
Araştırma, Science Advances bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
