Yapılan yeni bir çalışmada, insanların beyinlerinin şempanze ve goril beyinlerine kıyasla nasıl daha fazla büyüdüğü ve üç kat fazla nörona ulaştığı ilk defa belirleniyor. İngiltere Cambridge’deki Moleküler Biyoloji Laboratuvarı Tıbbi Araştırma Konseyi’nde (MRC) çalışan araştırmacıların önderliğinde yürütülen çalışmada, maymun beyin organoitlerinin insan organoitlerine benzer şekilde gelişmesini sağlayabilen ve bunun tersini yapabilen moleküler bir anahtar belirlenmiş.
Cell bülteninde yayımlanan çalışmada insan, goril ve şempanzelerin kök hücrelerinden alınıp çoğaltılan ‘beyin organoitleri’ (kök hücrelerden çoğaltılan ve beyin gelişiminin erken aşamalarının modellendiği 3 boyutlu dokular) karşılaştırılıyor.
Gerçek beyinlere benzeyen insan beyin organoitleri, diğer maymunların organoitlerinden çok daha fazla büyüme göstermiş.
Çalışmaya önderlik eden ve MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’nda çalışan Dr. Madeline Lancaster şöyle söylüyor: “Bu araştırma, gelişen insan beyninde bulunan ve bizi yaşayan en yakın akrabalardan; diğer büyük maymunlardan ayıran farklılığa yönelik ilk bilgilerden bazılarını sağlıyor. Biz ve diğer maymunlar arasındaki en çarpıcı farklılık da, beyinlerimizin inanılmaz derecede büyük olması.”
Beyin gelişiminin ilk aşamalarında, sinirsel öncüller adı verilen kök hücreler nöron oluşturuyor. Başlangıçta silindirik bir şekle sahip olan bu öncül hücreler, bu sayede bölünerek birbirinin aynısı olan ve aynı şekli taşıyan yavru hücreleri daha kolay meydana getiriyor.
Bu sinirsel öncül hücreler bu aşamada ne kadar fazla çoğalırsa, sonrasında o kadar fazla nöron oluyor.
Bu hücreler olgunlaşıp daha yavaş çoğaldıkça uzuyor ve gerilmiş bir dondurma külahına benzeyen bir şekil alıyorlar.
Daha önce fareler üzerinde yapılan araştırmalarda, farelerdeki sinirsel öncül hücrelerin saatler içerisinde olgunlaşıp konik bir şekle büründüğü ve çoğalımlarının yavaşladığı gösterilmiş.
Şimdiyse beyin organoitleri, araştırmacıların bu gelişimin insanlarda, gorillerde ve şempanzelerde nasıl gerçekleştiğini ortaya çıkarmasını sağlamış.
Araştırmacılar, bu dönüşümün gorillerde ve şempanzelerde uzun bir zaman aldığını ve yaklaşık beş gün sürdüğünü bulmuşlar.
İnsan öncülleri ise bu dönüşümde çok daha fazla gecikmiş ve dönüşüm yaklaşık yedi gün sürmüş. İnsanlardaki öncül hücreler, silindir benzeri şekillerini diğer maymunlara göre daha uzun süre korumuş ve bu esnada daha sık bölünerek, daha fazla hücre oluşturmuşlar.
İngiltere Araştırma ve Yenilik Enstitüsü. Ç: O.
