Nehir erozyonu, Dünya’da genellikle yavaş ilerleyen bir süreç. Fakat Austin – Texas Üniversitesinde çalışan araştırmacıların yeni çalışmasına göre Mars’ta taşan krater göllerinden gelen derin yarıklar açıp dev miktarlarda tortu taşıyan devasa seller, Mars yüzeyini şekillendirmede çok büyük bir rol oynamış.
İki gün önce Nature bülteninde yayımlanan çalışmada muhtemelen haftalarca süren bu sellerin, ABD’deki Superior ve Ontario göllerini tamamen doldurmaya yetecek miktarlardan daha fazla tortu aşındırdığı bulunmuş.
Yerbilimleri Fakültesinde yardımcı profesör olan baş yazar Tim Goudge, “Tortuların antik Mars boyunca nasıl hareket ettiğini düşünürsek, göl taşkınıyla oluşan seller küresel çapta büyük önem taşıyan bir süreçmiş” diyor. “Ayrıca bu sonuç biraz şaşırtıcı çünkü bunlar, çok uzun süredir bir sefere mahsus anormallikler şeklinde düşünülmüştü.”
Krater gölleri milyarlarca yıl önce Mars’ta yaygınmış. Kızıl Gezegen’in yüzeyinde, o zamanlar sıvı su bulunuyormuş. Bazı kraterler, küçük bir deniz kadar su barındırmış olabilir. Fakat su artık tutulamayacak kadar çoğaldığında, kraterin kenarını yararak geçtiği yerlerde nehir vadileri oluşturan felaketvari seller meydana getirmiş olabilir. 2019 yılında Goudge’un öncülüğünde yürütülen bir çalışmada, bu olayların hızlı şekilde gerçekleştiği belirlenmiş.
Mars’ın yörüngesinde dönen uyduların topladığı uzaktan algılama görüntüleri, bilim insanlarının Mars’taki yarılmış krater göllerinin kalıntılarını incelemesini sağlamış. Fakat Goudge, bu krater gölleri ile onların nehir vadilerinin çoğunlukla bireysel temelde incelendiğini söylüyor. Yeni çalışmada araştırmacılar, 262 yarık gölün bir bütün olarak Mars yüzeyini nasıl şekillendirdiğini ilk defa inceliyorlar.
Kaynak: Austin – Texas Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
