Mars InSight uzay aracında yer alan SEIS sismometre paketi, Mars’taki ilk sürekli yıllık veriyi toplamış ve şimdiye kadar tespit edilen 500 Mars depreminde bazı sürprizler olduğunu ortaya çıkarmış.
ETH Zürih’te çalışan Savaş Ceylan, Amerika Sismoloji Derneği’nin 2021 Yıllık Toplantısı’nda Mars Deprem Servisi’nden gelen bulgulardan bazılarını aktardı. Mars Deprem Servisi, Mars depremlerini tespit eden ve gezegenin depremsellik kataloğunu düzenleyen InSight yer ekibinin parçasını oluşturuyor.
Ceylan, Mars’taki depremlerin Dünya’daki depremlere göre bazı farklılıklar taşıdığını açıklıyor. Mars’taki depremler, ilk olarak Dünya’daki depremlerden çok daha ufak. Telesismik mesafelerden kaydedilen en büyük olay, yaklaşık 3,6 büyüklüğünde. SEIS ise bu küçük olayları tespit edebiliyor. Mars’taki sismik arka plan gürültüsü, Dünya’dakinden çok daha ufak olabiliyor ve okyanus dalgalarının sürekli ürettiği gürültüler bulunmuyor.
“Mars’ın atmosferi, Mars’ta geçen bir yılın büyük bölümünde, gün batımından günün ilk saatlerine kadar çok sessiz oluyor. Dolayısıyla yerel gürültü de bulunmuyor” diyor Ceylan. “Buna ek olarak algılayıcılarımız, Mars’taki şiddetli koşullar altında çalışmak üzere en uygun hale getirilip korunmuş durumda; son derece düşük sıcaklıklar ve olağanüstü günlük sıcaklık değişimleri gibi…”
Mars depremleri, iki ayrı şekilde de meydana geliyor: Düşük frekanslı olaylar, gezegenin manto tabakasının çeşitli derinliklerinde yayılan sismik dalgalar oluştururken; yüksek frekanslı olayların ise kabuk boyunca yayılan dalgalar meydana getirdiği görülüyor. “Sismik enerjinin zamanla zayıflama şekli bakımından, düşük frekanslı olaylar Dünya’daki depremlere daha fazla benziyor gibi görünüyor ve oluşan sallantılar nispeten hızlı kayboluyor” diyor Ceylan. “Yüksek frekanslı olaylar ise daha uzun dönemler boyunca devam ediyor ve Ay depremlerini andırıyorlar.”
Bu olayların çok büyük bölümü yüksek frekanslı depremlerden oluşuyor ve uzay aracından yüzlerce kilometre uzakta gerçekleşiyor. “Bu olayların böylesi büyük mesafelerde meydana gelirken, nasıl sadece yüksek frekansla sınırlı olabildiğini pek bilmiyoruz” diyor Ceylan. “Bunun ötesinde, söz konusu olayların frekansı Mars yılı boyunca değişiyor gibi görünüyor. Dünya’da hiç böyle bir kalıp görmüyoruz.”
Amerika Sismoloji Derneği. Ç: O.
