Nesli tükenmiş hayvanların beslenme şekilleri, bu hayvanların yaşam şekline, davranışına, evrimine ve nihayetinde yok olmasına dönük ipuçları barındırıyor. Fakat bir hayvanın beslenme şeklinin milyonlarca yıl sonra incelenmesi, organik maddedeki kimyasal beslenme işaretlerinin aradan geçen zamanda yeterince korunamaması yüzünden kolay değil. Şimdiyse Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümünde çalışan bilim insanlarının öncülük ettiği uluslararası bir araştırma takımı, şimdiye kadar yaşamış en büyük köpek balığının; simgesel Otodus megalodon‘un beslenme şeklini incelerken yeni bir yöntem kullanmış. Dişin yüksek ölçüde mineralleşmiş kısmındaki çinko izotop bileşiminin incelendiği yeni yöntem, nesli tükenen bu hayvanların beslenme düzenlerini çözmede büyük yarar sağlamış.
Otodus megalodon veya daha yaygın ismiyle megalodon gibi megadişli köpekbalıkları, dünya çapındaki okyanuslarda 23 ila 3,6 milyon yıl önce yaşamış ve muhtemelen 20 metre uzunluğa erişmişler. Karşılaştırma yapmak gerekirse, günümüzdeki en büyük boyutlu büyük beyaz köpek balıkları toplamda sadece altı metre uzunluğunda. Megalodonun bu dev boyutu ve yok oluşunu açıklamak için pek çok etmen tartışılmış. Temel unsurlar olarak ise beslenme düzeni ve besin rekabeti düşünülüyor.
Dev Megalodon Köpek Balığı, Düşündüğümüzden Çok Daha Büyük Olabilir
Yeni çalışmada araştırmacılar, aralarında megalodon ile modern ve fosil büyük beyaz köpek balıklarına ait dişlerin yer aldığı dünya çapındaki modern ve fosil köpekbalığı dişlerinde sabit çinko izotop oranlarını analiz etmişler. Yeni yöntem sayesinde bilim insanları, bir hayvanın besin zincirindeki basamadığını araştırabiliyor. Bu basamak, bir hayvanın besin zincirinde nereye kadar beslendiğini gösteriyor. Dişin yüksek mineralli kısmı diş minesinde yapılan sabit çinko izotopu analizi, diş dentininin organik dokusu diş kolajeninde yapılan ve çok daha yerleşik olan nitrojen izotop analiziyle kıyas götürür nitelikte. Nitrojen izotop analizi, hayvansal madde tüketim derecesinin belirlenmesinde kullanılıyor. Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümü ve Frankfurt – Goethe Üniversitesinde çalışan araştırmacı baş yazar Jeremy McCormack şöyle aktarıyor: “Fakat incelediğimiz zaman ölçeklerinde kolajen korunmamıştı. Dolayısıyla geleneksel nitrojen izotopu analizi mümkün değildi.” Johannes Gutenberg Üniversitesi Yerbilimleri Enstitüsünde çalışan Profesör Thomas Tütken, “Burada beslenmeyle ilişkili çinko izotopu işaretlerinin, fosil köpekbalığı dişinin yüksek mineralleşmiş enamel taç kısmında korunduğunu ilk defa gösteriyoruz” diyor.
Dehşetli Megalodon’un Gerçek Vücut Oranları Ortaya Çıkmış Olabilir
Fosil ve modern köpekbalıklarındaki çinko izotopu sinyallerinin karşılaştırması
Araştırma takımı bu yeni yöntemi kullanarak, Erken Miyosen (20,4 ila 16,0 milyon yıl önce) ve Erken Pliosen (5,3 ila 3,6 milyon yıl önce) dönemlerinden kalan nesli tükenmiş birden çok türün dişindeki çinko izotop imzasını modern köpekbalıklarındaki imzalarla karşılaştırmış. Merced – California Üniversitesinde profesör olan Sora Kim şöyle açıklıyor: “Fosil ve modern analog taksonlarındaki çinko izotop sinyallerinde bir uyumluluk olduğunu fark ettik ki bu durum, yönteme olan güvenimizi artırarak denizdeki besin ağlarının temelinde bulunan çinko izotop değerlerinde asgari farklılıklar olabileceğini akla getiriyor. Nitrojen izotop çalışmalarında karışıklığa neden olan bir etmen bu.”
Araştırmacılar daha sonra Erken Pliosen döneminden kalma megalodon ve Erken Miyosen döneminden kalma megadiş köpekbalığı Otodus chubutensis‘in yanısıra çağdaş ve modern büyük beyaz köpekbalıklarının dişlerindeki çinko izotop oranlarını analiz edip, bu ikonik türlerin geçmiş ekosistemler ve birbirleri üzerindeki etkilerini araştırmışlar. William Paterson Üniversitesinde profesör olan Michael Griffiths, “Sonuçlar hem megalodonun hem de onun atasının aslında uç yırtıcılar olduğunu ve kendilerine karşılık gelen besin zincirlerinin en tepelerinde yer aldıklarını gösteriyor” diyor. “Fakat asıl önemlisi de North Carolina’da bulunan Erken Pliosen dönemine ait köpekbalığı dişlerindeki çinko izotop değerlerinin, erken dönem büyük beyaz köpek balıklarıyla çok daha büyük olan megalodonun geniş oranda örtüşen beslenme basamaklarında bulunduğunu akla getirmesiydi.”
Dev Megalodon’u Öldüren Canlı, Bugün Hâlâ Okyanuslarda Yaşıyor Olabilir
Megalodon ve büyük beyaz köpek balıklarının besin rekabeti
Şikago – DePaul Üniversitesinde profesör olan Kenşu Şimada, “Bu sonuçlar büyük olasılıkla, her iki köpekbalığı türüne ait avlarda en azından bir miktar örtüşme bulunduğunu gösteriyor” diyor. “İlave araştırmalar gerekse de elde ettiğimiz sonuçlar, megalodon ile Erken Pliosen büyük beyaz köpekbalıkları arasında besin rekabeti olasılığını destekliyor gibi duruyor.”
Çinko gibi yeni izotop yöntemleri, geçmişe açılan eşsiz bir pencere gibi. McCormack sözlerini şöyle bitiriyor: “Araştırmamız, milyonlarca yıl önce yok olmuş hayvanların beslenme ve besin basamağı ekolojisini incelemede çinko izotoplarını kullanmanın fizibilitesini gösteriyor. Bu yöntem, kendi atalarımız da dahil olmak üzere diğer fosil hayvan gruplarına da uygulanabilir.”
Bulgular üç gün önce Nature Communications bülteninde yayımlandı.
Kaynak: Max Planck Enstitüsü Evrimsel İnsanbilim Bölümü. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
