Eğer ağaçlarda yaşayan koca bir orangutan olsaydınız, sizce daldan dala hareket etmenin en kolay yolu ne olurdu? Atlamak mı daha güvenli, yoksa salınarak kendinizi karşıya savurmak mı? Veya ağaçtan inmek ve mesafeyi yerden kapatmak mı? Bilim insanları, orangutanların en az enerji gerektiren yöntemi bilinçli olarak tercih ettiğinden şüpheleniyorlar. Ancak bu şüphe üstünde çalışmak ve araştırmalar yapmak son derece zor, çünkü orangutanların nesli tükenmekte ve doğal olarak da bulunmaları oldukça güç.
Geçtiğimiz 23 Kasım’da, Biology Letters’da yayınlanan bir deneyde bilim adamları, orangutanlara alternatif olarak parkur sporcularını kullanmış. Makaleye göre parkurcular tıpkı ağaçlarda yaşayan orangutanlar gibi, “üç boyutlu ve karmaşık bir çevrede yere inmekten kaçınarak yeni hareket teknikleri geliştirme konusunda uzmanlar.”
Araştırmacılar orangutanların farklı hareket tiplerinde harcadıkları enerji miktarını hesaplayabilmek için oldukça yaratıcı yöntemler geliştirdiler. Bu yöntemlerden bir kaçı, 28 parkur sporcusundan değişken sertliklerdeki fiber-glass “dallara” tutunup sallanmalarını ya da ip ve merdivenden oluşan “ağaç ve sarmaşıklara” tırmanmalarını istemek gibi şeyler! Bu süreçte atletler oksijen tüketimlerini hesaplayan maskeler taktılar ve hangi hareket için ne kadar enerji harcadıkları ölçülüp kaydedildi. Araştırmacılardan Susannah Thorpe’un esprisi oldukça yerinde; “İnsan denek kullanmanın bir başka yararıysa, orangutanların aksine onların maske takarken huysuzluk etmemeleri.”
Yerçekimi sayesinde parkur atletleri, daldan dala atlayış veya salınıma kıyasla, tırmanıp aşağı inerken 5-10 kat daha fazla enerji harcadılar. Buna dayanarak araştırmacılar, orangutanların tırmanmaktan ve yere inmek yerine, mesafeyi atlayarak kat etmeyi tercih ettiğini düşünüyor.
Doğada atlamak, sallanmak veya tırmanmak mesafenin büyüklüğüne, dalların dayanıklılığına ve hayvanın boyutuna da bağlı. Daha büyük orangutanlar bir atlamayla daha çok enerji tasarrufu edebilir, ancak düşüp yaralanma riskleri de küçük hayvanlara kıyasla çok daha yüksek.
Her şey hesaba katılırsa, bu çalışma neden bazı tür orangutanların yerde bilim adamlarının tahmininden daha fazla zaman harcadıklarına anlamamıza yardım edecek açıklamalar sunuyor. Hatta belki de atalarımızın ağaçlardan inip zeminde bir yaşama başlama nedenlerine bile ışık tutabilir.
Çeviren: Ceren Güzelgün
