NASA ve ESA’ya ait teleskopları kullanan gökbilimciler, galaksimizin en dış bölgesinin tam gökyüzü haritasını çıkarmışlar. Galaktik hale olarak bilinen ve yıldızların seyrek bulunduğu bu bölge, Samanyolu’nun tanınmış merkezi diskini oluşturan girdaplı sarmal kolların dışında yer alıyor. Bu hale çoğunlukla boş gibi gözükse de, devasa bir karanlık madde deposu barındırdığı da tahmin ediliyor. Karanlık madde, evrendeki tüm kütlenin çoğunu meydana getirdiği düşünülen gizemli ve görünmez bir bileşen.
Yeni haritanın verileri, ESA’nın Gaia görevi ile NASA’nın Dünya Yakınındaki Cisimlere Yönelik Geniş Alanlı Kızılötesi Gözlem Kaşifi (veya NEOWISE) teleskobundan alınmış (NEOWISE, 2009’dan 2013’e kadar WISE adı altında faaliyet göstermiş). Çalışmada, uzay aracının 2009 ile 2018 yılları arasında topladığı verilerden faydalanılıyor.
Yeni harita, Büyük Macellan Bulutu adı verilen ufak bir galaksinin, Samanyolu’nun galaktik halesinden sudan geçen bir gemi gibi geçtiğini ve oluşturduğu kütleçekimin, arkasındaki yıldızlarda çevrinti meydana getirdiğini ortaya çıkarıyor. Samanyolu Galaksisi’nin yörüngesinde dönen iki cüce galaksiden büyük olanı Büyük Macellan Bulutu, Dünya’dan yaklaşık 160.000 ışık yılı uzakta yer alıyor ve Samanyolu Galaksisi’nin kütlesinin çeyreğinden daha küçük bir kütlesi bulunuyor.
Yukarıda, Samanyolu Galaksisi’nin halesinde yer alan karanlık maddenin canlandırması görülüyor.
Bu halenin daha içteki kısımları yüksek seviyeli hassasiyetle haritalansa da; yeni harita, halenin dıştaki bölgelerine yönelik benzer bir tablo çizen ilk harita olma özelliğini taşıyor ki çevrinti de burada bulunuyor; galaksi merkezinden yaklaşık 200.000 ila 325.000 ışık yılı uzaklıkta. Daha önce yapılan çalışmalar, bu çevrintinin mevcut olabileceğini akla getirmiş. Fakat oluşturulan tam gökyüzü haritası, çevrintinin varlığını doğruluyor ve şekli, boyutu ile konumuna yönelik detaylı bir görünüm sunuyor.
NASA/Jet İtiş Laboratuvarı. Ç: O.
