Sanal Gerçeklik, Zaman Algısını Çarpıtıyor

Santa Cruz – California Üniversitesi’nde çalışan psikoloji araştırmacıları, sanal gerçeklikte oyun oynamanın “zaman sıkışması” adı verilen bir etki meydana getirdiğini bulmuşlar. Bu etkide zaman, zannettiğinizden daha hızlı geçiyor. Çalışmanın yapıldığı zaman üniversitede bilişsel bilim öğrencisi olan Grayson Mullen, psikoloji profesörü Nicolas Davidenko ile beraber çalışarak bir deney tasarlamış. Deneyde, sanal gerçekliğin oyuncunun zaman algısına meydana getirdiği etkilerin, geleneksel monitörlerin etkisinden ne derece farklı olduğu test edilmiş. Sonuçlar Timing & Time Perception bülteninde yayımlandı.

Mullen hem sanal gerçeklik ortamında, hem de geleneksel şekillerde oynanabilen bir labirent oyunu tasarlamış. Araştırma takımı, daha sonra üniversitedeki 41 öğrenciyi deneye dahil etmiş. Katılımcılar oyunu her iki şekilde de oynamışlar ve öğrencilerden her birine, başlangıçta rastgele oyun atanmış. Her iki oyun şekli de aslında aynıymış fakat oyunlardaki labirentlerin her biri hafif farklılıklar taşıyormuş. Bu sayede, formatlar arasında tekrarlanma olmaması sağlanmış.

Katılımcılara, beş dakika geçtiğini düşündükleri zaman oyun oynamayı bırakmaları söylenmiş. Ortada hiç saat olmadığından, katılımcıların geçen zamanı kendi tahmin etmesi gerekiyormuş.

Sanal gerçeklikteki zaman algısına yönelik yapılan önceki araştırmalarda, katılımcılara sıklıkla olaydan sonraki deneyimleri sorulmuş. Fakat bu deneyde araştırmacılar, o an ne olduğunu yakalamak üzere sanal gerçeklik tecrübesine bir süre tutma görevi eklemek istemişler. Katılımcıların her biri oyun oynamayı bıraktığında geçen gerçek süre miktarını kaydeden araştırmacılar, katılımcıların zaman algısı ile gerçeklik arasında bir boşluk olduğunu ortaya çıkarmış.

Oyunun ilk olarak sanal gerçeklik halini oynayan katılımcıların, (oyunu geleneksel monitörde oynamaya başlayan öğrencilere kıyasla) beş dakikanın geçtiğini ortalama 72,6 saniye daha geç fark ettikleri bulunmuş. Diğer bir ifadeyle öğrenciler, genelsel formatlara kıyasla sanal gerçeklikte yüzde 28,5 daha uzun süre oyun oynamış. Bu zaman sıkışması etkisi yalnızca, oyunu ilk olarak sanal gerçeklikte oynayan genç katılımcılarda görülmüş. Zaman sıkışması, bazı durumlarda (ağrılı bir tedavi sırasında veya uzun bir yolculukta zaman geçirmek gibi) faydalı olabilir. Fakat diğer koşullarda (oyun, kumar gibi) zararlı sonuçlar doğurabilir.

Allison Arteaga Soergel/Santa Cruz – California Üniversitesi. Ç: O.