Çakan şimşekler, atmosferdeki nitrojen ve oksijen moleküllerini parçalayarak sera gazlarını etkileyen tepkisel kimyasallar meydana getiriyor. Şimdiyse atmosfer bilimciler ile yıldırım bilimcilerden oluşan bir araştırma takımı, yıldırımların ve (şaşırtıcı şekilde) kameralar ya da çıplak göz ile görülemeyen deşarj olaylarının, olağanüstü miktarlarda hidroksil radikali (OH) ve hidroperoksil radikali (HO2) oluşturduğunu keşfetmiş.
Hidroksil radikali atmosferde önem taşıyor çünkü kimyasal tepkimeleri başlatarak, sera gazı olan metan gibi molekülleri parçalıyor. OH, atmosferdeki pek çok bileşimsel değişime yön veren ana etmen.
Penn Eyalet Üniversitesi’nde meteoroloji profesörü olan William H. Brune, “Başlangıçta, bulutlarda bulunan devasa miktarlardaki OH ve HO2 sinyallerine baktık ve cihazlarımızda bir sorun olduğunu düşündük” diyor. “Cihazda gürültü olduğunu varsaydık ve bu dev sinyalleri veri setinden çıkarıp, daha sonra üzerlerinde çalışmak üzere rafa kaldırdık.”
Veriler, 2012 yılında ABD’nin Colorado ve Oklahoma eyaletlerinin üzerinde uçan bir uçaktaki cihazdan alınmış. Cihaz, gök gürültülü fırtınalar ve şimşeklerin atmosferde meydana getirdiği kimyasal değişimlere bakıyormuş.
Fakat Brune, birkaç yıl önce verileri raftan indirmiş ve bu sinyallerin gerçekten de hidroksil ile hidroperoksil olduğunu görmüş. Ardından bir yüksek lisans öğrencisi ve araştırma görevlisiyle beraber çalışan Brune, bu sinyallerin laboratuvardaki kıvılcımlar ve görülemeyen deşarj olaylarıyla oluşup oluşmadığını görmeye çalışmış. Bilim insanları daha sonra bu gök gürültülü fırtına ile şimşek veri dizisini yeniden analiz etmişler.
“Harika bir yüksek lisans stajyerinin de yardımıyla” diyor Brune, “oraj bulutlarında uçan cihazımızın gördüğü bu devasa sinyalleri, yerden yapılan şimşek ölçümlerine bağlamayı başardık.”
Araştırmacılar, bulgularını Perşembe günü Science ve Journal of Geophysical Research: Atmospheres bültenlerinde çevrimiçi sundu.
A’ndrea Elyse Messer/Penn Eyalet Üniversitesi. Ç: O.
