Sıtma antik bir bela olmasına rağmen, insan genomunda halen iz bırakıyor. Şimdiyse araştırmacılar, Afrika kıyısının açıklarında bir ada ülkesi olan Yeşil Burun Adaları’nda (Cabo Verde) yaşayan insanların DNA’sında sıtmaya karşı gelişen adaptasyonun son izlerini ortaya çıkarmışlar.
Senegal’den yaklaşık 620 kilometre açıkta bulunan on adalık bir takımada olan Yeşil Burun Adaları, 1400’lü yılların ortalarına kadar ıssız bir yermiş. Sonrasında esir Afrikalıları yanlarında getiren Portekizli denizciler bu takımadaya yerleşmiş ve köleleri araziyi işlemeye zorlamışlar.
Yeşil Burun Adaları’na zorla getirilen Afrikalılar, Avrupalı kolonicilerde bulunmayan ve Plasmodium vivax olarak bilinen bir tip sıtma parazitinin kırmızı kan hücrelerini işgal etmesini önleyen genetik bir mutasyon taşıyormuş. Plasmodium vivax, sıtma parazitleri arasında en yaygın olanı ve dünya nüfusunun üçte birini tehlikeye atıyor.
Araştırmacıların aktardığına göre; sonrasında Afrikalılar ve Avrupalılar birbirine karıştıkça bu koruyucu mutasyonu miras alan kişiler öylesine büyük bir hayatta kalma avantajı elde etmiş ki, mutasyonu taşıyan adalıların oranı sadece 20 nesilde aniden yükselmiş.
İnsanlardaki genetik adaptasyona yönelik diğer örneklerin, on binlerce yıldan yüz binlerce yıla kadar geliştiği düşünülüyor. Fakat Yeşil Burun Adaları’ndaki sıtma direncinin gelişmesi yalnızca 500 yıl sürmüş.
Robin A. Smith/Duke Üniversitesi. Ç: O.
