MICHELLE STARR
Bir arkadaşınız somurtkan olduğunda, herkesin moralini nasıl bozduğunu bilirsiniz. Anlaşılan o ki, bu durum sadece insanlara özgü değil. Görünüşe göre, sevgili kuş arkadaşlarımızdan bazıları da aynı derde eğilim gösteriyor. Asık suratlı bir kuzgun, diğer kuzgunları da somurtkan yapıyor.
Yapılan yeni araştırmaya göre, bir kuzguna onun sevmediği bir yiyecek gösterildiği zaman, yakındaki diğer kuzgunlar da kendi yiyeceklerine karşı ilgilerini kaybediyorlar; üstelik, ilk kuzgunun yiyeceğini göremiyor olsalar bile. Bu kuzgunlar uyarıcıya değil, ilk kuzgunun tiksinmesine cevap veriyorlar.
Ruh halinde meydana gelen bu paylaşım, ‘duygusal bulaşma‘ şeklinde adlandırılıyor ve bilgi, empati ile grup bağını paylaşmada bir araç olabileceği düşünülüyor.
Bu konuda hayvanlar üzerinde pek çalışma yapılmamış çünkü bunu taklitçilikten veya davranış bulaşmasından ayırt etmek zor olabiliyormuş. Fakat sosyal ve duygusal zeka sergileyebilen bir hayvan varsa, o da elbette problem çözme yetenekleriyle meşhur olan kargagiller olurdu.
Bu sebeple, Viyana Üniversitesi’ndeki Kargagil Laboratuvarı‘nda çalışan ve disiplinler arası araştırmacılardan meydana gelen bir takım, kuzgunların birbirlerinin ruh hallerini ‘kapıp kapmadığını’ belirlemek için bir deney yapmaya karar vermiş.
Çalışmada sekiz kuzgun (Corvus corax) görevlendirilmiş ve her bir deneyde çifter kuzgun kullanılmış. Her bir kuş; yarısı olumlu ve yarısı olumsuz koşul ile olmak üzere dört kez test edilmiş.
İlk önce, temel ruh halinin belirlenmesi için bir teste tabi tutulmuşlar. Biri boş olan ve birinin içinde de bir peynir ödülü olan iki kutu gösterilmiş. Ardından, üçüncü bir kutu verilmiş.
Bu kutuya bir ödül beklentisiyle tepki verdiklerinde, temel ruh hali iyimserlik olmuş. Kayıtsız kaldıklarında ise (kutu boş olduğu zamanki gibi), temel ruh hali karamsarlık olmuş.
Gerçek teste gelindiğinde, ‘gösterici’ kuzguna iki kutu gösterilmiş; kutulardan birinde lezzetli ve kuru bir köpek maması ödülü, diğerinde ise bu kadar lezzetli olmayan çiğ bir havuç ödülü varmış. Daha sonra kutulardan biri kaldırılmış. Geriye kalan ödül köpek maması olduğu zaman, kuzgun neşeli ve mutlu olup, yiyeceğe daha uzun süre bakmış ve kafasını sallamış.
Fakat çiğ havuç kaldığı zaman, bu durum onları hiç etkilememiş. Yiyeceğe o kadar uzun süre bakmamışlar ve dikkatlerini etraflarına yöneltmişler.
Bu sırada ‘gözlemci’ kuş ise, yandaki bir odada bulunuyormuş. Kuşlar ödülü göremiyorlar fakat göstericinin ödüle verdiği tepkiyi görebiliyorlarmış.
Her iki kuşa da yeniden temel ruh hali testi yapılmış. Ayrıca, eğer gösterici kuş önceki bölümde hayal kırıklığı sergilediyse; gözlemci kuş, temel ruh haline göre üçüncü kutuya yaklaşırken çok daha ilgisiz olmuş.
Ancak ilginç bir şekilde, bu durumun tersi gözlenmemiş. Eğer gösterici kuş ödül konusunda heyecanlanmışsa, bu durumun gözlemcinin davranışı üzerinde bir etkisi olmamış; üçüncü kutuya, daha önce yaptıkları gibi yaklaşmışlar.
Bu deneyde sadece kötü ruh hallerinin bulaşıcı olduğu görünüyormuş. Ayrıca elde edilen bulgular, bulaşan şeyin kesinlikle ruh hali olduğunu ve bunun sadece davranış taklidi olmadığını akla getiriyormuş. Gözlemci kuşlar, göstericilerin hayal kırıklığı içeren davranışlarını algılamışlar ve sonraları daha karamsar olmuşlar; fakat aynı davranışları sergilememişler.
Bu durum, duygusal bulaşmanın, davranış bulaşmasından bağımsız şekilde gerçekleşebildiğini; ayrıca duygusal bulaşmanın, bu kuşlardaki grup dinamikleri içerisinde önemli bir rol oynayabildiğini akla getiriyormuş.
Viyana Üniversitesi’nde çalışan deneysel psikolog Jessie Adriaense şöyle söylüyor: “Araştırma ilerledikçe; duyguların, mesela algısal yetenekler kadar önemli olmadığı görüşünden vazgeçtik”
“Tıpkı insanlar gibi, hayvanlara da onların duygusal durumları yön veriyor ve onları harekete geçiriyor. Bu durum, onların algısal performanslarına ve davranış ifadelerine yansıyor. Bu çalışma her ne kadar zorlu bir araştırma girişimi olmaya devam etse de, doğru yönde gittiğimizi gösteriyor.”
Araştırma, PNAS bülteninde yayınlandı.
ScienceAlert
