Karar vermek her zaman kolay değil. Özellikle de hem olumlu, hem de olumsuz unsurlar barındıran iki seçenek arasında tercih yaparken; mesela yüksek maaşlı fakat uzun saatli bir işle, düşük para getiren fakat daha fazla boş zamana olanak sağlayan bir iş arasında karar vermek gibi…
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde çalışan sinirbilimciler, fayda-maliyet çatışması olarak bilinen bu tip durumlarda karar verme sürecinin, kronik stresten önemli ölçüde etkilendiğini keşfetmişler. Fareler üzerinde yapılan bir araştırmada, stres altındaki hayvanların yüksek riskli, yüksek bedelli seçenekleri tercih etmesinin çok daha muhtemel hale geldiğini bulmuşlar.
Araştırmacılar ayrıca, bu anormal karar verme işleminin altında belirli bir beyin devresinde meydana gelen zayıflamaların yattığını ve bu devrenin manipüle edilmesiyle, normal davranışların geri getirilebildiğini bulmuşlar. Eğer insanlardaki bu devreyi yoluna koyan bir yöntem geliştirilecek olursa; sıklıkla kötü kararların verildiği depresyon, bağımlılık ve anksiyete gibi bozukluklara sahip hastalara yardımcı olunabilir.
MIT’de çalışan ve McGovern Beyin Araştırma Enstitüsü üyesi olan profesör Ann Graybiel şöyle söylüyor: “Heyecan verici bulgulardan biri de, çok temel nitelikteki bu bilimsel çalışmayla birlikte; striatumdaki sinirlerden meydana gelen ve stresin bu tip karar verme işlemleri üzerindeki etkisini geri çevirebildiğimiz bir mikrodevre bulmuş olmamız. Bize göre bu son derece umut verici bir gelişme. Fakat bu deneylerin şimdiye kadar fare ve sıçanlar üzerinde yürütüldüğünün de farkındayız.”
Araştırmacılar bu sinir devresinin, muhtemel seçimlerin iyi ve kötü taraflarına yönelik bilgileri bir araya getirerek beynin bir seçim yapmasına yardım ettiğine inanıyorlar. Normalde bu devre açıldığı zaman; prefrontal korteksin nöronları, yüksek ateşlemeli internöronlar şeklinde adlandırılan belirli nöronları etkinleştiriyor ve bunlar, sonrasında striozom faaliyetini baskılıyor. Hayvanlar strese girdiğinde, bu devre dinamikleri değişiyor ve bu durum anormal karar vermeyle sonuçlanıyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü. Ç: O.
