3.000 ışık yılından daha uzakta “kozmik bir kelebek”, parlayan bir yıldız ovasının ortasında canlı renkli kanatlarını kaldırıyor. Şili’de bulunan Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Geniş Teleskop’u ile yakalanmış bu gökyüzü mavisi ve fuşya renkli gaz baloncukları, daha önce hiç bu kadar çarpıcı bir detayla görülmemiş.
NGC 2899 isimli gezegenimsi bir nebula olan bu gaz yığını, 3.000 ila 6.500 ışık yılı uzaklıkta ve Dünya’nın güney atmosferinden görülebilen Vela takımyıldızında yer alıyor.
Gezegenimsi bulutsu, ilk olarak 1782 yılında gökbilimci William Herschel tarafından isimlendirilmiş. Herschel, bunların gezegenleri andırdığından bahsetmiş. Fakat bu yapılar, aslında ölmekte olan muazzam yıldızların son destansı direnişi niteliğinde. Bu ölen yıldızların yakacak yakıtı kalmadığında (ömürlerinde milyonlarca yıldan trilyonlarca yıla kadar herhangi bir zamanda olabilir) çöküyor ve on binlerce derece Celsius’a ulaşan, element bakımından zengin gaz bombaları patlatıyorlar. Bu gaz, bulutsunun merkezinden itibaren iki ışık yılına kadar genişliyor ve bulutsuları parlatan yoğun morötesi ışınımla ışıldıyor.
NGC 2899’da ise hidrojen gazı, merkezdeki mavimsi bir oksijen bulutunun etrafındaki halede kırmızı-mor renkte parlıyor. Sadece birkaç bin yıl boyunca ışıltılı biçimde parlayacak. Astrolojik zaman açısından nispeten kısa süreli bir olgu…
Bu narin kelebek şekli ise nadir görülüyor. Bulutsuların sadece yüzde 10 ila 20’sinde böyle çift loblu şekiller görünüyor. İki merkezi yıldızdan biri çöktüğü ve gazlı katmanlarını yaydığı zaman, tipik bir simetrik bulutsunun oluşmasıyla meydana geliyor. Ardından diğer yıldız, bu genişleyen gaza müdahale ediyor ve bulutsuyu bükerek kelebek şeklini oluşturuyor.
Candice Wang/Popular Science. Ç: O.
