Biyolojik çeşitliliği düşündüğümüzde aklımıza çeşit renklerdeki bitkiler ve ağaçlar, amfibiler, balıklar, sürüngenler ve memeliler gelir. Belki de böcekleri düşünmek size delice gelebilir. Ancak biyo çeşitlilik denildiğinde aklımıza asıl gelmesi gereken “yer altıdır.” Çünkü orada yaşayan canlılar dünya üzerinde çok farklı bir çevre oluşturmaktadırlar. Solucanlar, mantarlar, arkeler, bakteriler ve rüyanızda bile göremeyeceğiniz çeşitlilikteki diğer canlılar… Nature Communications dergisinde yayınlanan son araştırmaya göre, yer altındaki çevre dünya üzerindeki ekosistemin dengede kalması için çok büyük öneme sahip.
Evinizin birkaç metre altında yaşayan bu dünya çok geniştir ve büyük bir yaşam ağını oluşturmaktadır. Orada yaşayan canlılar için ise çevre toprak, taş ve sudan oluşmaktadır.
Yüzeye yakın noktalarda birçok aktivite gerçekleşir. Bazı canlılar ölü materyalleri temizleyip yer yüzünde yeni yaşam başlangıçlarına zemin hazırlarken bazı canlılar birbirleriyle yarış içerisinde hayatlarını sürdürmeye çalışırlar. Tüm ilişkileri düşündüğümüzde ise kendimizi saykidelik bir rüyanın içerisinde gibi hissederiz.
Fakat bildiğimiz kadar bilmediğimiz olay ve yaratıklar da mevcut yer altında. Mesela su ayıları, isminden farklı olarak, yer altında yaşayan mikroskobik canlılardır. Bazı araştırmalar sonucu onların uzay boşluğunda dahi hayatta kalabildikleri görülmüştür. Ayrıca Halicephalobus mephisto isimli bir yuvarlak solucan türü ise yerin kilometrelerce altında, basınca ve yüksek sıcaklığa dayanarak hayatta kalıyor. Bu iki canlının da bunları nasıl gerçekleştirdiği net olarak bilinmiyor.
Bütün bilgi eksikliklerimize rağmen, bildiğimiz bir şey var ki, o da toprağın büyük bir yaşam zincirini tek başına taşıyor olduğudur. Peking ve Copenhagen Üniversitelerinden bir grup bilim insanı yer altının biyolojik çeşitlilik üzerine ne derece etkide bulunduğunu gözlemlemiş. Ekip bu araştırma için Tibet Platosu’nu uygun görmüş çünkü bu bölge sıcaklık ve asitlilik çeşitliliğine sahip. Bu durum da bölgedeki canlı çeşitliliğini etkileyen önemli bir faktör.
“Yer altındaki biyo çeşitlilik ne çok görüşür ne de çok az” diyor araştırmanın baş yazarlarından birisi. Fakat bir avuç toprakta dahi dünya üzerindeki sürüngenlerin sayısından daha fazla canlı türü yaşamaktadır. Yer altının ekosisteme bulunduğu katkı hakkında tüm bildiklerimiz karbon döngüsüne yardımcı olması, ölü materyalleri tekrar doğaya kazandırması ve böylece iklim değişiklilerine bir miktar da olsa direnmesi. Bunlar sadece yer altında bulunan bazı organizmalardan ve birbirleriyle olan etkileşimlerinden öğrenebildiklerimiz. Bu alana daha fazla önem verdiğimizde, çok daha farklı bilgiler edinebilecek ve ekosistem için neler yapabileceğimizi daha iyi kavrayacağız.
