NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’ni kullanan gökbilimciler, Uranüs’ten gelen X-ışınlarını ilk defa tespit etmişler. Elde edilen sonuçlar, güneş sistemimizde yer alan bu esrarengiz buz devi gezegen hakkında daha fazla şey öğrenilmesini sağlayabilir.
Güneş’ten en uzak yedinci gezegen olan Uranüs, ekvatorunda iki halka grubu barındırıyor. Dünya’nın dört katı çapa sahip bu gezegen yan dönüyor. Kendisinin bu durumu, onu güneş sistemimizdeki tüm diğer gezegenlerden farklı hale getiriyor. Şimdiye kadar Uranüs’ün yakınından uçan tek uzay aracı Voyager 2 olduğundan, gökbilimciler neredeyse tamamen hidrojen ve helyumdan oluşan bu uzak ve soğuk gezegene dair daha fazla şey öğrenmek için Chandra ve Hubble Uzay Teleskobu gibi Dünya’ya çok daha yakın olan teleskopları kullanıyorlar.
Yeni çalışmada araştırmacılar, Uranüs’ten Chandra aracılığıyla 2002 yılında ve ardından yeniden 2017 yılında alınan gözlemleri kullanmışlar. Bilim insanları, daha yeni analiz edilen ilk gözlemde açık şekilde görünen X-ışınları tespit etmiş. On beş yıl sonra elde edilen gözlemlerde ise muhtemel bir X-ışını parlaması görülmüş. Aşağıdaki görüntüde, Chandra’nın Uranüs’ten 2002 yılında elde ettiği bir X-ışını görüntüsünün, 2004 yılında ayrı bir çalışmada Keck-I Teleskobu’yla elde edilen optik bir görüntünün üstüne yerleştirilmiş hali görülüyor. Yukarıdaki görüntü, gezegenin 2002 yılında yapılan Chandra gözlemlerinde olduğu gibi hemen hemen aynı yönde bulunduğunu gösteriyor.
Uranüs’ün X-ışınları yaymasına ne sebep oluyor? Cevap: Çoğunlukla Güneş. Gökbilimciler hem Jüpiter’in, hem de Satürn’ün; Dünya atmosferinin Güneş ışığını dağıtma şekline benzer biçimde, Güneş’ten gelen X-ışınlarını yansıttığını gözlemlemişler. Yeni Uranüs çalışmasının yazarları başlangıçta tespit edilen çoğu X-ışınının dağılımdan kaynaklanmasını beklese de, en az bir X-ışını kaynağının daha olduğunu gösteren kuvvetli işaretler mevcutmuş. Eğer gelecekte yapılacak gözlemler de bu durumu doğrularsa, Uranüs’ü anlamak bakımından ilginç sonuçlar doğabilir.
Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi. Ç: O.
