İsveç’deki Göteborg Üniversitesi’nde çalışan araştırmacılar, İspanya’daki Barcelona Beta Araştırma Merkezi, Slovenya’daki Ljubljana Üniversite Tıp Merkezi ve Paris Üniversitesi’ndeki meslektaşlarıyla birlikte; Alzheimer hastalığının çok erken aşamalarında, algısal sorunlar gelişmeden önce anormal hale gelen tau proteininin yeni biçimlerini keşfetmişler. Bu ince değişimleri tespit eden yeni araçlar geliştiren bilim insanları, elde ettikleri sonuçları da insan örnekleri üzerinde onaylamışlar.
Bu gelişme, demans ve özellikle Alzheimer hastalığının görülme oranı ile sosyal masraflarının yükselmeye başladığı böyle bir zamanda çok faydalı olabilir çünkü hastalığın tespitini, mevcut yaklaşımlardan çok daha önce mümkün kılabilir. Bulgular, bu yıkıcı hastalığa karşı uygulanan terapilerin test edilmesi bakımından da önem taşıyor.
Alzheimer hastalığı, beyin dokusunda meydana gelen iki patolojik değişimle tanımlanıyor. Bunlardan biri tau isimli bir protein iken, diğeri ise amiloid beta peptidini kapsıyor. Her ikisi de, beynin belli bölgelerinde kademeli şekilde toplanan birikim kümeleri oluşturabiliyor. Tau proteinin tekil birimleri birikerek, hassas düzenli elyafımsı yapılar oluşturabiliyor ve fosforilasyon adı verilen biyokimyasal bir süreç de bunlara kolaylık sağlıyor. Hastalığın seyri sırasında, amiloid beta ve fosforlanmış tau (p-tau) beyinden beyin omurilik sıvısına yayılıyor. Yayılan bu proteinlerin miktarı, Alzheimer hastalığının klinik teşhisinde güvenilir vekil belirteçler şeklinde kullanılıyor.
Beyin omurilik sıvısındaki amiloid beta seviyeleri, normalde p-taudan yıllar önce anormal hale geliyor. P-tauya yönelik uygulanan mevcut klinik testler, hafıza bozuklukları geliştiği zaman anormal hale geliyor. Bu durum, hastalığın erken dönemindeki kişileri çok geç olmadan belirlemeyi zorlaştırıyor. O halde, eşik altında kalan bu hastalık değişimlerini güvenilir şekilde nasıl tespit edebiliriz?
Bilim insanları, bu sorunları ele almak üzere Alzheimer patolojisi ortaya çıkan insanların beyin omurilik sıvısı ve kanında çok hassas artışlar meydana getiren belirli p-tau biçimleri olduğunu keşfetmişler. Bunun sonucunda araştırmacılar, klinik işaretlerden birkaç yıl önce ortaya çıkan bu biyolojik belirteçleri ölçmek amacıyla yüksek oranda hassas yöntemler geliştirmişler.
Göteborg Üniversitesi. Ç: O.
