Televizyonda “Öten Maskeli” diye bir yarışma programı olsaydı ve ötücü kuşlar bu yarışmaya katılsaydı, Hint bülbülleri muhtemelen yarışmanın yıldızı olurdu. Çünkü yeni araştırmaya göre bu kuşlar, sürülerinde yer alan en az 50 farklı üyeye ait sesleri hızlı bir şekilde hatırlayabiliyorlar. 13 Kasım’da Science Advances bülteninde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre Hint bülbülü veya zebra ispinozu (Taeniopygia guttata) şeklinde bilinen bu gürültücü ve kırmızı gagalı ötücü kuşlar; belirli bir zebra kuşunun kendine özgü şarkısına veya temas çağrısına dayalı olarak kalabalıkta (veya sürüde) birbirlerini tanıyorlar.
Kişinin sesinin tınısından hangi arkadaşının veya akrabasının aradığını hemen söyleyebilen insanlar gibi, Hint bülbülleri de dil haritalama konusunda insanlara yakın bir kapasite sergiliyor. Üstelik bu kuşlar, her bir kuşun benzersiz sesini aylar boyunca (belki de daha fazla) hatırlayabiliyorlar.
Çalışmanın baş yazarı ve Berkeley CÜ’de psikoloji, bütünleyici biyoloji ile sinirbilim profesörü olan Frederic Theunissen, “Hint bülbüllerinin inanılmaz ses hafızası, bu kuşların beyinlerinin gelişmiş sosyal iletişime uyum sağlamış olduğunu gösteriyor” diyor.
Theunissen ve çalışmanın ortak araştırmacıları, Hint bülbüllerinin tüylü akranlarını sadece sesiyle tanıma kabiliyetinin boyutunu ölçmek istemişler. Sonuç olarak, hayatı boyunca tek eşli olan bu kuşların beklenenden bile daha iyi performans gösterdiklerini bulmuşlar.
“Hayvanlarda bir topluluk üyesine ait çağrının kaynağını ve anlamını tanıma kabiliyeti, karmaşık haritalama becerileri gerektiriyor. Belli ki Hint bülbülleri bu konuda usta” diyor Theunissen.
En az yirmi yıldır kuş ve insanlardaki sesli iletişim araştırmalarının öncülerinden olan Theunisen, Berkeley CÜ’de doktora sonrası araştırma görevlisi olan ve Hint bülbüllerini ana vatanları Avustralya ormanlarında inceleyen nöroetolog Julie Elie ile işbirliği yaparak, Hint bülbüllerinin bu iletişim becerileri karşısında büyülendiğini ve hayran kaldığını söylüyor. Araştırmacıların yürüttüğü bu takım çalışması, Hint bülbüllerinin iletişimi hakkında çığır açan bulgular sunuyor.
Hint bülbülleri genelde 50 ila 100 kuşluk koloniler halinde geziyor, birbirinden ayrılıyor ve daha sonra tekrar bir araya geliyorlar. Ötüşleri tipik olarak eşleşme çağrılarından oluşurken, uzaklık veya temas çağrıları ise nerede olduklarını belirlemeleri veya birbirlerinin yerlerini bulmaları amacıyla kullanılıyor.
“Bizim ‘kaynaşma bölünme’ topluluğu şeklinde adlandırdığımız bir toplulukları var ve ayrılıp, yeniden bir araya geliyorlar” diyor Theunissen. “Sürüden kopmak istemiyorlar. Bu sebeple eğer içlerinden biri kaybolursa, ‘Hey, biz buradayız’ diye seslenebiliyorlar. Ya da içlerinden biri yuvada otururken diğeri yiyecek arıyorsa, yuvaya dönmenin güvenli olup olmadığını sormak üzere seslenebiliyor.”
Theunissen, bugünlerde kuşhanelerde ve kampüs etrafında birkaç düzine Hint bülbülü tutuyor. Bunlardan 20 tanesini de bu son deneyde kullanmış.
İki kısım olarak yürütülen bu deneyde 20 tutsak Hint bülbülü, farklı kuşları ve onların seslerini ayırt etmeleri için eğitilmiş. İlk bölümde kuşların yarısı sesleri hatırlama bakımından teste tabi tutulurken, diğer yarısı ise mesafe veya temas çağrıları yönünden değerlendirmeye alınmış. Ardından, bu görevleri birbirleriyle değiştirmişler.
Bu Hint bülbülleri, daha sonra her seferinde bir tane olmak üzere bir odanın içerisine yerleştirilmiş ve kuşlara, bir ödül sisteminin parçası olarak sesler dinletilmiş. Amaç, kuşlara belirli Hint bülbüllerinin çıkardığı özgün sesleri dinletmek ve kuşları eğiterek, bu seslere cevap verip sesleri hatırlamalarını sağlamakmış.
Denek kuşlar, odanın içerisindeki bir anahtarı gagalayarak bir Hint bülbülüne ait ses kaydının çalınmasını sağlamışlar. Kuşlar altı saniyelik bu kayıt bitene kadar beklerlerse, kuş yemi kazanıyorlarmış. Kayıt bitmeden önce gagaladıkları zaman ise bir sonraki kayda geçiyorlarmış. Birkaç deneyde hangi seslerin kuş yemi vereceğini ve hangi sesleri geçeceklerini öğrenmişler.
Bu kuşlara, daha sonra yeni Hint bülbüllerine ait daha fazla ses kaydı sunulmuş. Araştırmacılar bu sayede bülbüllere, hangi seslerin hangi kuşa ait olduğunu ayırt etmeyi öğretmeyi hedeflemişler. Kısa süre sonra kuşlar, 16 farklı Hint bülbülünü ayırt etmeyi öğrenmiş.
Aslında hem erkek hem de dişi Hint bülbülleri testlerde o kadar iyi başarı göstermiş ki, dört tanesine daha zor bir görev verilmiş ve 56 farklı Hint bülbülü arasında ayrım yapmaları istenmiş. Ortalamada, kuşların kendine özgü seslerine dayalı olarak 42 farklı Hint bülbülünü başarıyla tanımışlar. Üstelik bu kuşları, benzersiz seslerine dayalı olarak bir ay sonra bile hâlâ tanıyabiliyorlarmış.
“Hint bülbüllerinin iletişim çağrılarını yorumlamada sergilediği bu olağanüstü hafıza kabiliyetleri beni çok etkiledi” diyor Theunissen. “Önceki araştırmalar, ötücü kuşların karmaşık anlamlar oluşturmak için basit sözdizimi kullanabildiğini göstermişti. Bu ise çoğu kuş türünde taklit yoluyla öğrenilen bir ötüş oluyor. Şimdi ise ötücü kuşların beyinlerinin, sesli iletişime göre yapılandığı açıklık kazandı.”
Yasmin Anwar/Berkeley California Üniversitesi. Ç: O.
