Yeni en sevilen Şükran Günü yemeği…
Birkaç hafta önce eşim marketten elinde şaşırtıcı bir şeyle çıkageldi; bir torba havuç, ama rengarenk. Normal turuncu havuçlarla, patates renginde sarı havuçlar ve koyu mor, neredeyse siyah havuçlar bir aradaydı. Havuçları pişirdim ve ‘karanlık tarafa’ geçmeye karar verdim.
Mor havuçlar bir süredir çiftlik dükkanlarında satılıyor, ancak yakın zamanda daha çok görülür oldular. Çok yakında büyük çapta bir gıda çılgınlığına dönüşebilir. Erik-renkli mor havuç nereden geldi, ve neden aniden süpermarketimde bulunur oldu?
Renkli bir tarihçe
Amerika’da çoğumuz, en azından yakın zamana kadar, sadece turuncu havuç görmüş olsak da, ilk yetiştirilen havuçlar mor ve sarıydı.
Havuç, ilk olarak Afganistan’da tarıma uygun hale getirildi ve yaklaşık bin yıl kadar önce Doğu Akdeniz’e yayıldı. 14. yüzyılda Avrupa ve Çin’e ulaştılar. 16.yüzyılın başlarında İtalya, İspanya ve Almanya’da turuncu havuç bulunabiliyordu. Ancak mor, sarı, kırmızı ve beyaz çeşitler Asya ve Orta Doğu’da kaldılar.
Turuncu havucun tüm dünyaya nasıl yayıldığından kimse emin değil. Eski kaynaklara göre mor havuçların beyaz havuçtan daha iyi bir tadı vardı, ancak pişirildikleri yemeğe koyu renk verdikleri için tercih edilmemeye başlamış olabilirler. Bundan sonra, turuncu havuçlar, yetiştirilmeleri çok daha kolay olduğu için beyaz havuçların önüne geçmiş olabilir.
Morun gücü
Birleşik Devletler Tarım Bakanlığı’nda havuç genetikçisi olan Philipp Simon, mor havuçların hayatımıza geri gelmesinden kısmen sorumlu. O ve ekibi, Suriye’den getirdikleri mor havuçlar ile araştırmalarına 35 yıl önce başladılar. Çiftçilere yardımcı olmak için, mor havuçlarda, turuncu havuçları hastalıklara ve haşerelere karşı koruyacak genler olup olmadığını görmek istiyorlardı.
Simon, “Bunun tüketicilere bir renk olarak sunulacağını rüyamda görsem inanmazdım” diyor.
Simon’ın ekibi, bitki köklerine saldıran yuvarlak solucanlara dayanıklı olan çok sayıda mor havuç tipi buldular. Turuncu havuçların bu haşereye dayanıklılığı bulunmuyor, dolayısıyla Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi on yıldan fazla bir süredir bu dayanıklılık özelliğini mor havuçlardan, Amerikalıların bildiği ve beğendiği turuncu havuçlara taşımaya çalışıyor. Her iki türün en iyi özelliklerini taşıyan yeni bir çeşit artık tohum şirketlerine ve büyük ya da küçük çiftçilere artık sunulmuş durumda.
“Morun tüketicilere bir renk olarak sunulacağını rüyamda görsem inanmazdım.”
Yuvarlak solucanlara dayanıklılığı olan turuncu havuca ek olarak, Simon ve diğer çaprazlama yapan üreticiler, farklı şekil ve boyut kombinasyonlarında fideler yetiştirdiler.
Simon şöyle devam etti; “Projemin ana amacı havuç üreticilerinin gelecekte ihtiyaç duyacakları genetik türleri üretmek. Kristal kürem yok, ama çiftçiler ve tüketiciler ile konuşuyoruz. Havuçlara bakıyoruz, ve ‘Bu ilginç olabilir mi?’ diyoruz.”
Organik Tohum Birliği, bu havuç türlerinin bazılarını gerçekten ilginç buldu. Kurum, yeni ürünler arayan küçük çiftçilere bazı yeni çeşitlerin tanıtılmasına yardımcı oldu.
Ardından, renkli havuçların iyi sattığını ve bazen yüksek fiyatlara satıldığını gören büyük üreticiler de mor havuçlardan para kazanabileceklerini fark ettiler. Ve işte bu, Amerika’daki herhangi bir süpermarket zincirinin buzdolabına ulaşmalarını sağladı.
Besin değerleri
Mor havuçların olası beslenme faydaları da tüketicilerin ilgisini çekti.
Bir araştırmaya göre, mor havuçlarda, vücudumuzda A vitaminine dönüştürülen alfa ve beta karotenler, turuncu havuçlara kıyasla iki kat daha fazla bulunuyor.
Mor havuçlar renklerini antosiyaninden alıyor. Simon diyor ki, “Bu mor pigmentler harika antioksidanlar.” Antioksidanlar hücre hasarını önleyerek belirli hastalıklara yakalanma riskini azaltabilir.
Bilim adamları antioksidanların sağlık yararları konusunda tartışmaya devam etse de, her gün çeşitli renklerde meyve ve sebze yiyerek gerekli vitamin ve mineralleri almaya çalışmak genel olarak iyi bir fikir kabul ediliyor. Gökkuşağı renklerindeki havuçlarda bu konuda kesinlikle yardımcı olacaktır.
Kırmızıyı görmek
Havuçlar için renk seçeneklerimiz yakında daha da çeşitlenecek. Simon ve ekibi şu anda – kulağa geldiğinden daha zor bir proje olan – kırmızı havuç üzerinde çalışıyorlar.
Kırmızı havuçlar, turuncu havuçlara kıyasla daha hızlı çiçek açıyorlar ve odunsulaşıyorlar. Simon bunun iyi olmadığını, çünkü havucun güzel sulu bir kök yerine tüm enerjisini çiçekler için harcadığını söylüyor. Ekibi, kırmızı havuçların bu özelliğini yok etmek için çalışıyor, ve birkaç yıl içinde güzel, sulu kırmızı bir kökün tüketicilere sunuma hazır olacağını düşünüyorlar.
Ardından, kim bilir? Simon şöyle bitiriyor. “Bir sürü gerçekten ilginç değişik renk var. Daha farklı çeşitlemelere bakıyoruz. ”
Çeviren: Zeren Sözeri
