Koronovirüsün yeni alt türü hakkında neler biliyoruz? Yeni COVID alt türünü test etmek haftalar sürecek. Fakat bilim insanları, bu yeni alt türün daha ciddi hastalıklara yol açmasını veya aşıya dirençli olmasını beklemiyor.
Virüsler her zaman mutasyon geçiriyor. Yeni çıkan alt türlerin çoğu yok oluyor. Bazen ise virüsün davranışını değiştirmeden yayılıyorlar. Çok nadir de olsa, çarpıcı değişimleri tetikleyebiliyorlar.
Şimdiyse bilim insanlarının karşı karşıya kaldığı açık bir soru var: Yeni alt tür VUI-202012/01 bu son kategoride mi yer alıyor? Sağlık için daha mı tehlikeli? Yoksa bu virüsün son zamanlarda İngiltere’nin güneyinde hızla yayılması, diğer pek çok insana virüs bulaştıran kişilerde ortaya çıkmasından (çünkü bu kişilerin belki de COVID-19 kısıtlamalarını umursamamasından) mı kaynaklanıyor?
İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock’un bu yeni alt türden bahsetmesinin ardından geçtiğimiz hafta tartışılan bu önemli sorular, dün hükümetin baş sağlık görevlisi Chris Witty tarafından kesin şekilde cevaplandı.
“Yeni alt türün hızla yayılmasının, ön modelleme verilerinin ve hızla yükselen isabet oranının sonucunda Yeni Çıkan Solunumsal Virüs Tehditleri Danışma Grubu (Nervtag), bu yeni alt türün daha hızlı yayılabileceğini göz önünde bulunduruyor” diyor Witty. “Dünya Sağlık Örgütü’nü uyardık ve durumu daha iyi anlamak üzere eldeki verileri çözümlemeye devam ediyoruz.”
Bu çözümlemelerde bilim insanları, yeni alt türü laboratuvarlarda yetiştiriyor ve virüsün yol açtığı antikor tepkilerini inceleyerek, COVID-19 aşılarına verdiği çapraz tepkileri test ediyor. Buna ek olarak sağlık yetkilileri, yeni alt türün ülke çapındaki yayılışını takip etmek ve ne kadar yaygın olduğuna yönelik bölgesel haritalar oluşturmak üzere ülke çapındaki pozitif vakalardan alınan örnekler üzerinde rastgele gen dizilemeleri yürütüyor. Bu sürecin en az iki hafta alacağı belirtiliyor.
DAHA ÖNCE DE MUTASYON GEÇİRMİŞTİ
Yeni alt türün ortaya çıkışı korku yaratıyor ancak COVID-19’un daha önce birkaç mutasyon geçirdiğini hatırlamakta fayda var. Danimarka hükümeti geçtiğimiz hafta, binlerce COVID-19 vakasının çiftlik vizonlarının taşıdığı SARS-CoV-2 alt türleriyle ilişkilendirildiğinin ortaya çıkmasından sonra milyonlarca vizonu öldürmüştü. Ekim ayında yapılan analizler ise İspanya’da yaşayan çiftlik işçilerinden çıkan yeni bir koronavirüs alt türünün Avrupa’da hızla yayılarak, İngiltere’deki çoğu vakadan sorumlu olduğunu akla getirmişti.
Ancak bu durumların hiçbirinde, söz konusu alt türlerin hastalığın yayılışını artırdığı bulunmamıştı. Fakat VUI-202012/01’de durumun böyle olmadığı açık. Bilim insanlarının şimdi bu yeni alt türün etkisine yönelik endişeleri ele alması gerekiyor: Yeni alt tür, ağır COVID-19 vakalarında artışa yol açacak mı, yoksa vaka sayılarını düşürecek mi? Merak edilen diğer soru ise bu yeni alt türün, bazı ülkelerde uygulanmaya başlayan COVID-19 aşılarının sağladığı korumayı atlatıp atlamayacağı.
Avrupa Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’nın genel müdür yardımcısı ve kurumun İngiltere Cambridge’da yer alan Avrupa Biyoenformatik Enstitüsü’nün eş müdürü Ewan Birney, “Eğer yeni alt tür hastalığın şiddetinde büyük bir etki meydana getirseydi, bunu şimdi görmüş olurduk” diyor.
“Hastanedeki vakalar, enfeksiyon sayılarının oranına göre ya çarpıcı biçimde artar ya da düşerdi. Hiçbiri olmadı. Bu yüzden, ağır vaka sayısına yönelik etkinin muhtemelen düşük olacağını söyleyebiliriz: Biraz daha yüksek veya biraz daha düşük olabilir.”
Ek olarak Birney, aşıların dolaşımdaki virüsün birçok alt türüyle test edildiğini söylüyor. “Bu yüzden, aşıların bu yeni alt türe karşı işe yarayacağını düşünmek için her türden sebep var; fakat belli ki etraflıca testlerin yapılması gerekiyor.”
Bu yeni alt türün tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmiyor. Belki de İngiltere, bu yeni alt türü diğer ülkelerden önce tespit etmiştir. “Fakat bu alt türü ortaya çıkaran mutasyonların İngiltere’de meydana gelmesi ve bu sebeple onu ilk bizim görmemiz de eşit derecede muhtemel” diye ekliyor Birney.
Robin McKie/The Guardian. Ç: O.
