Star Trek’ten esinlenerek yapılan tıbbî cihaz gelecekte sağlık uygulamalarının nasıl olacağına dair bir ipucu verdi.
Star Trek’te görünen o ufak tefek aletler filmin bir bilim kurgu – yaşadığımız hayattan esinlenilerek yapılan bir fantezi dünyası olduğunu pek çok açıdan bizlere hatırlatıyordu. Fakat zaman, bize şovun aslında geleceğe dair bir bakış açısı verebildiğini gösterdi. Her şeyin taşınabilir bir çantanın içinde olduğu tüm hastalıkların tanılarının doğru bir şekilde yapılabildiği bir alet olan Tıbbî Trikorder de bu bakış açısının sebebi… Tıp teknolojisi her geçen gün daha küçük ve daha doğru hale geldi fakat henüz her türden hastalığın tanısından kullanabileceğimiz taşınabilir bir alet geliştirmedik. Ancak bu çok yakında değişebilir.
2012’de bir mikroçip firması olan Qualcomm mucitleri ve mühendislerin katılımıyla, ağırlığı yaklaşık 2,5 kilogramı geçmeyecek, 13 sağlık koşulunu doğru bir şekilde teşhis edebilen ve hayati sinyalleri sürekli olarak izleyebilen bir cihaz tasarlanması için Tricorder XPRIZE Competition yarışmasını başlattı. Sunulan cihazlardan sadece ikisi final turuna geçebildi. Şu anda da bu iki finalist daha zorlu olan tüketici testlerini gerçekleştirecekler. Kazanan 6 milyon dolarlık final ödülünün sahibi olacak.
Star Trek’te görülen tıbbi trikorder taşınabilir tek bir parça iken, yakın gelecekte eski doktor çantalarının yüksek teknolojili yeni bir biçimi olarak karşımıza çıkabilir. Son iki finalist olan Dynamical Biomarkes Group ve Final Frontier Medical Devices tek bir taşınabilir taşıyıcıya paketlenebilen birçok küçük alet tasarladılar.
Dynamical Biomarkers’ın prototipi Harvar Medical School’da araştırma görevlisi olan Chung-Kang Peng’in danışmanlığında geliştirildi. Alet minyatür EKG kalp monitörüne, küçük kablosuz kan basıncı kolluğuna ve hayati bulguları görüntülemek için küçük bir termometreye sahip. Cihaz uygulama ile beraber kullanıcılara pek çok tıbbi soru sorup daha sonra kullanıcılara cihazı kullanma konusunda rehberlik eder. Az miktarda kan, anemi ve şeker hastalığı gibi şeyleri test edebilir ve minyatür bir otoskop, kullanıcıların kulaklarının iç kısmının (Amazon Cloud yoluyla) fotoğrafını çekerek oluşturulan bir algoritma sayesinde enfeksiyonları tespit edilebilir. Teknoloji şu an standart hekim teşhisi ile kıyasladığımızda yaklaşık % 85 doğrulukta. Benzer bir adaptör vücuttaki benlerin ve cilt lezyonlarının fotoğrafını çekip %90 doğrulukta deri kanserini teşhis edebilir.
Finalist olan Frontier’in prototipi görünüş ve fonksiyon olarak benzer görünürken, mekanizma ve aletler olarak biraz farklı: küçük bir stetoskop bilgisayar sistemine zatürrenin tanılanması için yardım eder. Cihazın çalışma mekanizması ise: kullanıcı cihazın içindeki tüpe hava üfler ve cihaz hava basıncı ile üflenilen havanın basıncı arasındaki farkı obstrüktif akciğer hastalığını tanılamak için kullanır.
Aletin doğruluğunu belirlemek için, son olarak daha önceden doktor tarafından hastalıkları teşhis edilen hastalar üzerinde aletin ne kadar doğru tanı koyduğu test ediliyor.
Trikorderler günümüzdeki rekabet dünyasına uyması için tasarlanmışken, tasarımı ve potensiyel uygulamaları günümüz teknolojisinin sağlık sektörü ile yarışacak kadar ileri düzeyde olduğunu gösterdi. Star Trek’de kullanılanlardan farklı olarak bu cihazlar, başta tüketiciler olmak üzere doktora görünmeden önceki ilk adım olarak kullanılması veya kronik bir hastalığın izlenmesi ya da önlenmesi için amacıyla yapıldılar.
Harvard’dan Penk, geliştirdikleri aleti doktor ve tıbbi tesislere ulaşımı zor olan bölgelerde kullanmayı düşündüklerini söyledi. Acil servis hekimi olan Harris aletinin düzenli doktoru olamayan insanlar tarafından kullanılacağını ve küçük hastalıklar için bu insanların acil servis odalarına dönüşeceğini umduğunu söyledi. Ayrıca Harris şunları da ekledi: “Acil servise gelen pek çok hastanın dönmek için yeri yok.’’
İki takımda teknoloji ve gerekli bilgi birikimi hazır olduğunda, hemen göze çarpmayan nörolojik hastalıkların tanılanması için ve beyin sarsıntıları görüntülemek ve tanılamak için EGG gibi çalışabilecek ek parçalar eklemek istediklerini söylediler.
İki üründe piyasaya sürülmeden önce ambalaj içindeki her cihazın Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA, Food and Drug Administration)’nden onay alması gerekmekte. Harris ve Peng bu tür cihazların – ne şekilde olursa olsun – geleceğin sağlık sektörünün merkezinde olacağını ön görüyor. Harris bu aletlerin yerel eczane ve alışveriş merkezlerinde bir tür tıbbî büfeler olarak servis edebileceğini düşünüyor. Aynı zamanda Harris aletin farklı türlerinin de üretileceğini ön görüyor; ihtiyaçlara göre farklı cihazlar içerebilecekler ve bir türünün halk, diğerinin ise doktorlar için olacak…
Harris, Star Trek’te ki gibi tek cihazdan oluşan trikorderi icat etme konusunda olumlu düşünüyor ve şu sözlerini ekliyor, “Star Trek’te bile trikorker 24. yüzyıla kadar icat edilmedi. “Bu cihazın kazananı ilerideki gelişmelere olanak sağlayacak küçük bir kıvılcım yakmış olacaktır.”
Çeviren: Merve Gültan
