Yalnızca suyun geride bıraktığı çay, dünya çapında en fazla tüketilen meşrubat. Çay demlemek için kaynamış musluk suyu kullanıldığında, sudaki bakiye klor çayın bileşenleriyle tepkimeye girerek dezenfeksiyon yan ürünleri (DYÜ) oluşturabilir. Şimdiyse bulgularını Environmental Science & Technology bülteninde sunan araştırmacılar, üç tip çayda 60 tane DYÜ’yü ölçmüşler. Beklenmedik bir keşif yapan bilim insanları, demlenmiş çayda musluk suyundan daha düşük seviyelerde ürün olduğunu bulmuşlar. Fakat sağlığa yönelik etkileri belirsiz olan ve bilinmeyen pek çok DYÜ de tespit etmişler.
Dezenfeksiyon içme suyunun güvenliğini sağlamak bakımından önemli olsa da, dezenfeksiyonun olumsuz taraflarından biri de DYÜ oluşumu. Çay, içerisinde polifenoller, amino asitler, kafein ile diğer maddelerin yer aldığı ve klor ile etkileşime girerek DYÜ oluşturabilen yaklaşık 500 tane bileşen içeriyor. Bu DYÜ’lerin bazıları, yapılan epidemiyolojik çalışmalarda kanser ve olumsuz doğum sonuçlarıyla ilişkilendirilmiş. DYÜ’ler ek olarak, musluk suyundaki bileşenlerle tepkimeye girerek de oluşabiliyor. Susan Richardson ve meslektaşları, ABD’de popüler olan üç yeşil ve siyah çayda bilinen 60 DYÜ’yü ölçmek için kapsamlı bir çalışma yürütmeye karar vermiş.
Çayları demleyen araştırmacılar, sonrasında bu bileşenleri gaz renk çözümü-kütle görünge ölçümü yöntemleriyle ölçmüş. Bu 60 DYÜ’nün seviyesi, musluk suyunda demlenmiş çaylara göre daha yüksek çıkmış; muhtemelen, pek çok bileşenin buharlaşması veya çay yapraklarınca emilmesi yüzünden. Fakat bilinen bu 60 DYÜ, çaydaki toplam organik halojenin (halojen içeren tüm DYÜ’lerin bir ölçütü) yalnızca %4’ünü oluşuruyormuş. Bu durum, çayda yer alan bu bileşenlerin büyük kısmının tanımlanmadığını gösteriyor. Araştırma takımı, (muhtemelen çay yapraklarındaki doğal fenolik ve polifenolik öncüllerin klor ile tepkimeye girmesiyle oluşan) bu bileşenlerden 15 tanesini çayda ilk defa tanımlamış. Çoğu DYÜ’de henüz hiçbir “güvenli” seviye belirlenmemesine karşın, düzenlemeye tabi tutulanlar söz konusu olduğunda ortalama bir insanın ABD Çevre Koruma Dairesi tarafından belirlenen sınırları aşması için günde 18-55 bardak çay içmesi gerekiyor.
Kaynak: Amerikan Kimya Derneği. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
