Atmosferimizi hepimizin koruması gerekiyor.
Yılın en büyük çevresel polisiye romanı yaşanıyor: The New York Times gazetesi, ipuçlarının izini sürdükten sonra, ozonu yok eden kimyasalların atmosferimizi neden bir kez daha kirlettiğini bulmuş olabilir.
Kloroflorokarbonlar (CFC’ler) olarak bilinen yasadışı kimyasallarda meydana gelen beklenmedik ve gizemli artış, Çin’in Şandong ilinde bulunan kırsal bir endüstri kasabasından kaynaklanıyor gibi görünüyor.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesindeki (NOAA) araştırmacılar, atmosferdeki CFC-11 gazı seviyelerinde geçen ay şaşırtıcı bir artış yaşandığını saptadılar. Şaşırtıcıydı çünkü dünya, 1987 tarihli Montreal Protokolüne göre, ozon tabakasını incelten bu kimyasalı üretmeyi 2010 yılında tamamen bırakmak üzere anlaşmıştı.
2013 yılında protokolde devasa bir başarı kaydedildiği ve her Eylül ayında Güney Kutbunun üzerindeki ozon tabakasında oluşan dev deliğin yavaşça kapandığı açıklandı. 1993 yılında zirve yapan CFC-11 yoğunlaşması, bugün yüzde 15 oranında azaldı.
Ancak şimdi, Çin’deki bazı fabrikaların yasağa rağmen CFC-11 ürettiği ve anlaşmayı ihlal ederek, Dünya’nın ozon tabakasının geleceğini tehlikeye attığı görülüyor.
The NYT gazetesindeki gazeteciler ve bağımsız müfettişler, belgelerin izini sürdükten ve bir dizi görüşme yaptıktan sonra Çin’de bulunan fabrikaların CFC-11 gazı kullandıklarını buldular. Bu ucuz gaz, buzdolapları ve binalarda köpük yalıtımı üretmede kullanılıyordu.
Bu arada hükümetin bu bölgedeki icra kuvvetleri zayıf kalmıştı ve birkaç yıldır yasadışı CFC üretimi üzerine raporlar mevcuttu. Hükümetin bu dikkatsizliğinin elbette düzeltilmesi gerekiyor fakat bu fabrikalardan bazıları o kadar küçük ki, yasal boşluklardan tespit edilmeden geçebiliyorlar.
Şandong’da bir çevre yetkilisi olan Çanying Şao, geçen sene yayınlanan bir raporda şöyle yazıyor: “Bunu çok gizli şekilde üretip kullanıyorlar, kanıt toplamak zor ve tespit etmek çok güç”
“Geçtiğimiz yıllardaki yasaları çiğneme vakaları arasında sadece küçük miktarda şüpheli hak ettiği cezayı aldı.”
Zingfu’daki CFC-11 kullanımı yeni bir şey değil, bunun sonucu olarak bazı uzmanlar, CFC’lerdeki yükselişin başlı başına Zingfu’daki fabrikalara atfedilebileceğini söyleyerek bu konudaki şüphelerini dile getirmişlerdi.
Bugünkü CFC-11 yayımları, yaklaşık 20 yıl öncesine göre neredeyse aynı seviyede. Bu durum, diğer bir sürü fabrikanın da bu uluslararası yasayı görmezden geldiğini akla getiriyor.
Montreal Prokotülünü gözeten Birleşmiş Milletler Çevre Programı başkanı Erik Solheim The NYT‘ye konuşarak, Çin’in faaliyetlerinin “tam anlamıyla kararlı eylem gerektiren bir çevre suçu olduğunu” fakat yine de daha fazla soruşturma yapmamız gerektiğini söylüyor.
“Tespit edilen yayımların ölçeğine dayalı olarak, söz konusu sorunun, ortaya çıkan bu vakaların ötesine uzandığına inanmamızı sağlayan iyi sebepler var” diyor.
Raporun tamamını The New York Times gazetesinden okuyabilirsiniz.
ScienceAlert
